Só o 6 por cento dos homes en Europa adoutaron medidas de conciliación que supoñen penalización económica

8 de marzo de 2023

Un estudo elaborado por profesores das Facultades de Políticas e Socioloxía e de Económicas e Empresariais da UNED conclúe que, en Europa, só o 6 % dos homes con fillos menores de 15 anos realizou un cambio laboral custoso que puido afectar tanto á súa remuneración como á súa carreira laboral, fronte ao 34 % das mulleres, que adoptaron medidas tales como reducir a xornada ou traballar a tempo parcial, levar a cabo tarefas menos esixentes ou cambiar de traballo para facilitar a conciliación das vidas laboral e familiar. Estas grandes diferenzas danse en todos os países europeos, incluídos os nórdicos, máis igualitarios en canto ao xénero.

OURENSE, 8 de marzo de 2023. O traballo, publicado na prestixiosa revista Gender, Work and Organization baixo o título de Caring fathers in Europe: Toward universal caregiver families? e enmarcado dentro do proxecto europeo Men in Care que lidera a profesora Teresa Jurado, propón unha definición de “home que coida” como un pai traballador que, para satisfacer as necesidades de coidado, adaptou a súa vida laboral dun modo que potencialmente conleva unha penalización económica, e analiza a prevalencia de homes ao coidado entre os homes que viven con fillos menores de 15 anos nos 27 países da Unión Europea máis Islandia, Noruega, Suíza e o Reino Unido. Para iso, utiliza datos representativos recentes (a Enquisa de Poboación Activa Europea Europea, LFS, e o seu módulo ad hoc de 2018 sobre o equilibrio entre a vida laboral e familiar.

Así, Cristina Castellanos, profesora da Facultade de Económicas e Empresariales da UNED e coautora do traballo xunto aos profesores Irina Fernández Lozano, Juan Ignacio Martínez Pastor e a propia Teresa Jurado, salienta que “mentres que en Europa as cifras medias son do 34 % das mulleres fronte ao 6 % dos homes, en España, estas cifras serían do 26 % de mulleres e o 4’ 5 % de homes, mentres que en Alemaña son do 54 % e do 5’7 %, respectivamente, ou do 9’8 % e o 4’5 % en Dinamarca, mostrando as relevantes diferenzas segundo o tipo de Estado de benestar”.

Cada vez máis, pero aínda insuficientes

A profesora matiza que, “aínda que cada vez máis, os homes desafían a suposición de que o coidado é unha tarefa feminina e implícanse no coidado de nenos e adultos dependentes, isto non ten necesariamente consecuencias para o seu traballo remunerado, xa que moi de cando en cando realizan adaptacións custosas na súa vida laboral”. É dicir, os homes non están dispostos maioritariamente a facer uso dos permisos se non están retribuídos entre un 80-100% dos seus salarios e tampouco están dispostos a facer outras adaptacións laborais custosas para poder dispoñer de máis tempo para coidar aos seus fillos nas seguintes etapas. "Os permisos intransferibles, totalmente remunerados e que se usan de forma autónoma son unha panca de cambio e de inicio ao coidado infantil e os pais úsanos maioritariamente", sinala a experta.

Os que si están dispostos, responden a un perfil moi claro, tal e como expón Castellanos: “teñen unha ocupación non manual (excluídos os directivos), teñen contratos temporais ou son autónomos, están en parella con mulleres que teñen empregos de 40 ou máis horas á semana, teñen un alto nivel educativo, e traballan en empresas favorables á familia”.

Así mesmo, a nivel de contexto, a prevalencia dos homes que coidan está claramente relacionada coa igualdade de xénero e os valores que imperan en cada país. “Nos países nórdicos, máis igualitarios en canto ao xénero”, explica a investigadora, “os pais coidadores atópanse en máis ocupacións, en diferentes relacións laborais e lugares de traballo, e mesmo en parellas nas que a dispoñibilidade de tempo das nais é relativamente alta”. E con todo, “non atopamos probas de que ningún país alcanzase o modelo de coidador universal proposto por Nancy Fraser, incluídos aqueles con réximes de xénero e benestar máis avanzados. Ser un pai coidador está comparativamente máis difundido alí, pero non é maioritario nin equivalente á proporción de nais coidadoras”, conclúe Castellanos.

E que podemos facer?

Cristina Castellanos é moi clara neste sentido: “a nosa recomendación política é ampliar o tempo de coidado en xeral, para permitir un mellor e maior coidado de nenos e anciáns, mediante incentivos públicos e normativas, e que se teña unha semana laboral de 30-35 horas sen redución de salario. Os empresarios deben considerar que todos os traballadores son coidadores e que todos deberían ter unha semana laboral máis curta, e tamén que todos deben ter acceso aos servizos de coidados. A evidencia mostra a necesidade de solucións colectivas para conseguir dous bens colectivos: unha infancia ben coidada e relacións familiares igualitarias entre homes e mulleres”.

“Avogamos”, conclúe a profesora, “por diferentes políticas sociais e de emprego dentro dun cambio máis amplo da nosa economía política que inclúa a modificación das prácticas empresariais, a garantía de salarios mínimos elevados e o acceso aos servizos de coidado. Se as institucións non se volven máis igualitarias entre homes e mulleres, a xente terá que nadar contra corrente, e comportamentos igualitarios só serán posibles para unha minoría de homes profesionais ben remunerados en lugares de traballo favorables á familia ou por conta propia que estean en parella con mulleres que dispoñan de elevados recursos absolutos e relativos. Para que a corresponsabilidade amplíese á sociedade xeral, e non quede en grupos particulares da poboación europea, necesítanse políticas xerais de redución da xornada laboral sen redución de soldo, ademais de acceso universal a servizos de coidado”.

UNED Ourense