Nanotecnoloxía contra o paracetamol na UNED

1 de mayo de 2020

O equipo da profesora María Luisa Vermellas investigou o modo de acabar cos residuos de paracetamol na auga ideando un sistema que descompón esas partículas evitando que resulten daniñas para o ecosistema.

OURENSE, 1 de maio de 2020.- A catedrática de Química Inorgánica e Química Técnica da Facultade de Ciencias da UNED María Luisa Rojas Cervantes presentou, xunto ao seu equipo interuniversitario de investigadoras, un novo sistema de eliminación de residuos de paracetamol da auga aplicando innovadoras técnicas de nanotecnoloxía. Trátase de captar as moléculas de paracetamol e adherilas a nanotubos de carbono onde se descompoñen en presenza de óxidos de ferro e cobre e de auga osixenada (peróxido de hidróxeno), facéndoas practicamente inocuas para o ecosistema. O traballo foi publicado nun artigo na prestixiosa revista internacional Nanomaterials.

O paracetamol, que ten usos beneficiosos como analxésico en medicina, pode resultar nocivo cando se verte descontroladamente ao medioambiente, xeralmente disolto nas augas residuais, onde pode acumularse como composto orgánico persistente e transformarse en composto tóxico por cloración. Existen distintas fórmulas para tentar minimizar os seus efectos nas augas, pero una das máis innovadoras é produto do equipo interuniversitario de investigadoras liderado pola profesora Vermellas Cervantes. “Os residuos de paracetamol procedentes da industria farmacéutica ou do consumo humano, do mesmo xeito que os outros medicamentos, non se destrúen, vértense ao ecosistema, flúen polos leitos das augas e acaban nos océanos. Trátase dunha serie de compostos orgánicos que se acumulan na auga e que, do mesmo xeito que os microplásticos, custa moito eliminar”, explica a catedrática da UNED.

Aínda que existen distintas fórmulas para mitigar os efectos destes residuos, a nova fórmula é rápida, elimina máis do 90% de contaminante e concentra nunha única fase o proceso de atracción e descomposición do paracetamol. Os nanotubos de carbono atraen as moléculas, que se ancoran na súa superficie. Á vez, a actividade dos óxidos de ferro e cobre, combinados nas proporcións adecuadas, provoca un proceso de oxidación nas mesmas en presenza de peróxido de hidróxeno, que as rompe e descompón en moléculas orgánicas máis pequenas e moito menos nocivas para o ecosistema. A combinación de ambos os procesos, absorción e descomposición, faias, practicamente, desaparecer.

“Existen outros procesos de absorción dos contaminantes orgánicos das augas, pero neles o contaminante queda retido no material que se utilizou como adsorbente e logo hai que eliminalo do mesmo ou destruílo. Con todo, no proceso que utilizamos nesta investigación, o paracetamol non só se adsorbe sobre os nanotubos de carbono senón que se descompón en produtos orgánicos máis pequenos e menos nocivos para o medio ambiente. A novidade dos materiais utilizados é que a combinación dos óxidos de ferro e cobre en proporcións adecuadas conduce a un efecto sinérgico de potenciación da actividade catalítica, conseguindo unha descomposición case completa do paracetamol, tras só cinco horas de reacción”, explica María Luisa Rojas Cervantes

Outra das vantaxes da nanotecnoloxía aplicada á descomposición do paracetamol é que resulta unha metodoloxía moi versátil xa que, con nanotubos similares e os catalizadores adecuados, o proceso podería aplicarse a outros contaminantes orgánicos, xerados pola actividade da industria química, a agricultura intensiva ou a produción farmacéutica, para combater o grave problema da contaminación e as verteduras tóxicas ás augas.